The Creator, the Preserver, and the Destroyer
Wood Mosaic/ Sculpture,
28 x 33 inches, 2023 Sureel Kumar
I love the concept of the Hindu Trinity: Brahma, Vishnu, and Mahesh. According to Hindu mythology, Brahma is the creator, Vishnu is the administrator (preserver), and Mahesh (Shiva) is the destroyer of the universe.
All religions in the world, believe in the creator, God. But maybe Hinduism is the only religion that believes in a destroyer god and calls him the god of the gods. In Hindu concept, even total destruction is also considered as important as creation.
This is strange, how greed and fear rule the human mind. In India, Brahma is the least popular god as compared with Vishnu and Shiva. Why? Maybe because of his one-time role in creating the universe, that makes him less attractive to the human mind. Brahma has created the universe, that's it. He can't do anything now. His role is finished. Maybe that's why there is only one temple of Brahma in India, in Pushkar, Rajasthan.
Lord Vishnu is believed to be the preserver of the universe. His role appeals to the greed of the human mind. He has many temples in India and is worshipped a lot.
Lord Mahesh is believed to be the destroyer of the universe. He is the most frightening god for the human mind.
I also feel that the cycle of creation, preservation, and destruction is necessary for the universe to continue. Scientists say that all the galaxies in the universe are moving away from each other at more than the speed of light, leaving behind just empty space. At the atomic level, scientists also observe the same empty space between molecules, atoms, electrons, neutrons, protons, and so on.
It seems very convincing that at the centre of this universe, there is just nothingness. Out of this nothingness, Brahma creates the world and gives it a beautiful and colourful shape, which Vishnu preserves. And at one point, this beautiful shape is destroyed by Shiva (Mahesh) and turned again into nothingness. Cont In comments...
So, this is my take on Brahma (central circular empty space), Visnhnu (the colourful pine mosaic), and Mahesh (the burned pine mosaic).
ब्रह्मा, विष्णु और महेश
सृष्टिकर्ता, संरक्षक और विनाशक
वुड मोज़ेक/स्कल्पचर, 28 x 33 इंच, 2023 सुरील कुमार
मुझे हिंदू त्रिमूर्ति की अवधारणा पसंद है: ब्रह्मा, विष्णु और महेश। हिंदू पौराणिक कथाओं के अनुसार, ब्रह्मा सृष्टिकर्ता हैं, विष्णु प्रशासक (संरक्षक) हैं, और महेश (शिव) ब्रह्मांड के विनाशक हैं।
दुनिया के सभी धर्म, निर्माता, भगवान में विश्वास करते हैं। लेकिन हो सकता है कि हिंदू धर्म एकमात्र ऐसा धर्म है जो एक विनाशक देवता को मानता है और उसे देवों का देव कहता है। हिंदू अवधारणा में, यहां तक कि पूर्ण विनाश को भी सृजन की तरह ही महत्वपूर्ण माना जाता है।
यह अजीब है कि कैसे लालच और भय मानव मन पर शासन करते हैं। भारत में, विष्णु और शिव की तुलना में ब्रह्मा सबसे कम लोकप्रिय देवता हैं। क्यों? शायद ब्रह्मांड बनाने में उनकी एक बार की भूमिका के कारण। यह उन्हें मानव मन के लिए कम आकर्षक बनाता है। ब्रह्मा ने सृष्टि की रचना की है, बस। वह अब कुछ नहीं कर सकते। उनकी भूमिका समाप्त हो गई है। शायद इसीलिए भारत में ब्रह्मा का एक ही मंदिर है, पुष्कर, राजस्थान में।
भगवान विष्णु को ब्रह्मांड का पालनहार माना जाता है। उनकी भूमिका मानव मन के लालच को आकर्षित करती है। भारत में उनके कई मंदिर हैं और उनकी बहुत पूजा की जाती है।
भगवान महेश को ब्रह्मांड का विनाश करने वाला माना जाता है। वह मानव मन के लिए सबसे डरावना भगवान है।
मुझे यह भी लगता है कि ब्रह्मांड को जारी रखने के लिए सृजन, संरक्षण और विनाश का चक्र आवश्यक है। वैज्ञानिकों का कहना है कि ब्रह्मांड में सभी आकाशगंगाएं सिर्फ खाली जगह छोड़ते हुए प्रकाश की गति से भी अधिक गति से एक-दूसरे से दूर जा रही हैं। परमाणु स्तर पर, वैज्ञानिक अणुओं, परमाणुओं, इलेक्ट्रॉनों, न्यूट्रॉन, प्रोटॉन के बीच भी खाली स्थान को ही पाते हैं।
यह बहुत आश्वस्त लगता है कि इस ब्रह्मांड के केंद्र में कुछ भी नहीं है। इस शून्यता में से, ब्रह्मा दुनिया का निर्माण करते हैं और इसे एक सुंदर और रंगीन आकार देते हैं, जिसे विष्णु संरक्षित करते हैं। और एक समय पर, यह सुंदर आकृति शिव (महेश) द्वारा नष्ट कर दी जाती है और फिर से शून्य में बदल जाती है।
इस सब को मैं इस तरह देखता हूँ: ब्रह्मा (केंद्रीय गोलाकार खाली जगह), विष्णु (रंगीन पाइन मोज़ेक), और महेश (जला हुआ पाइन मोज़ेक)।
ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਅਤੇ ਮਹੇਸ਼ ਸਿਰਜਣਹਾਰ, ਰੱਖਿਅਕ, ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਵੁੱਡ ਮੋਜ਼ੈਕ/ਸਕਲਪਚ, 28 x 33 ਇੰਚ, 2023 ਸੁਰੀਲ ਕੁਮਾਰ
ਮੈਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਤ੍ਰਿਦੇਵ ਦਾ ਆਈਡੀਆ ਪਸੰਦ ਹੈ: ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਮਹੇਸ਼। ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬ੍ਰਹਮਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਹੈ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ (ਰੱਖਿਅਕ) ਹੈ, ਅਤੇ ਮਹੇਸ਼ (ਸ਼ਿਵ) ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ।
ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਧਰਮ, ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਹੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਧਰਮ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਦੇਵਤੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਦੇਵਤਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਮਤ ਵਿੱਚ, ਸੰਪੂਰਨ ਵਿਨਾਸ਼ ਨੂੰ ਵੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਸਿਰਜਣ ਜਿੰਨਾ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਅਜੀਬ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਡਰ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਦੇਵਤਾ ਹੈ। ਕਿਉਂ? ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਇਕੋ ਵਾਹ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਲਈ ਘੱਟ ਆਕਰਸ਼ਕ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ. ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਰਚਿਆ ਹੈ, ਬਸ। ਹੁਣ ਉਹ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਉਸ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਲਈ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਇੱਕ ਹੀ ਮੰਦਰ ਹੈ, ਪੁਸ਼ਕਰ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ।
ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਰੱਖਿਅਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੇ ਲਾਲਚ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਬਹੁਤ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਭਗਵਾਨ ਮਹੇਸ਼ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਡਰਾਉਣਾ ਦੇਵਤਾ ਹੈ।
ਮੈਂ ਇਹ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ, ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਦਾ ਚੱਕਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਆਕਾਸ਼ਗੰਗਾਵਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਗਤੀ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਤੀ ਨਾਲ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਸਿਰਫ ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਛੱਡਦੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆ ਹਨ। ਪਰਮਾਣੂ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਣੂਆਂ, ਪਰਮਾਣੂਆਂ, ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨਾਂ, ਨਿਊਟ੍ਰੋਨਾਂ, ਪ੍ਰੋਟੋਨਾਂ ਆਦਿ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵੀ ਖਾਲੀ ਥਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦੇਖਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸਯੋਗ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ, ਸਿਰਫ ਖਾਲੀਪਨ ਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਿਰਾਕਾਰਤਾ ਵਿਚੋਂ ਬ੍ਰਹਮਾ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਰੰਗੀਨ ਸ਼ਕਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਤੇ, ਇਸ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਕਲ ਨੂੰ ਸ਼ਿਵ (ਮਹੇਸ਼) ਦੁਆਰਾ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਤੋਂ ਖਾਲੀਪਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਮੈਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੇਖਦਾ ਹਾਂ: ਬ੍ਰਹਮਾ (ਕੇਂਦਰੀ ਗੋਲਾਕਾਰ ਖਾਲੀ ਥਾਂ), ਵਿਸ਼ਨੂੰ (ਰੰਗੀਨ ਪਾਈਨ ਮੋਜ਼ੇਕ) ਅਤੇ ਮਹੇਸ਼ (ਜਲਿਆ ਹੋਇਆ ਪਾਈਨb ਮੋਜ਼ੇਕ)।
Comments